Penyakit Rotavirus: Ancaman Kesihatan Awal Kanak-Kanak yang Perlu Diambil Serius

Pengenalan

Rotavirus merupakan sejenis virus yang sangat mudah berjangkit dan merupakan punca utama gastroenteritis akut (keradangan pada saluran penghadaman) dalam kalangan bayi dan kanak-kanak di seluruh dunia. Virus ini boleh menyebabkan cirit-birit berair yang teruk, muntah, demam dan dehidrasi yang boleh mengancam nyawa, terutamanya dalam kalangan kanak-kanak berumur bawah lima tahun.

Menurut Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO), sebelum vaksin rotavirus diperkenalkan, virus ini menyebabkan lebih daripada 500,000 kematian setahun di seluruh dunia, terutamanya di negara-negara membangun. Di Malaysia, walaupun kadar kematian tidak setinggi negara-negara lain, kadar kemasukan ke hospital akibat jangkitan rotavirus masih membimbangkan. Oleh itu, pemahaman menyeluruh mengenai penyakit ini adalah penting untuk setiap ibu bapa dan penjaga.

Apakah Itu Rotavirus?

Rotavirus ialah virus RNA berkembar yang tergolong dalam keluarga Reoviridae. Ia dinamakan sedemikian kerana bentuknya yang menyerupai roda apabila dilihat melalui mikroskop elektron (“rota” bermaksud roda dalam Bahasa Latin).

Terdapat beberapa jenis strain rotavirus yang boleh menjangkiti manusia, namun strain yang paling biasa menyebabkan jangkitan teruk ialah G1P[8]. Rotavirus menjangkiti usus kecil dan merosakkan sel epitelium usus, menyebabkan penyerapan cecair yang tidak sempurna serta pengeluaran air dan elektrolit secara berlebihan — inilah yang mencetuskan cirit-birit teruk.

Bagaimana Rotavirus Merebak?

Rotavirus merebak melalui laluan fecal-oral, iaitu virus yang terdapat dalam najis seseorang yang dijangkiti dipindahkan ke mulut individu lain secara langsung atau tidak langsung. Ini boleh berlaku melalui:

• Tangan yang tidak dibasuh selepas menukar lampin bayi

• Permukaan atau objek yang tercemar

• Makanan dan air yang tercemar

Virus ini juga boleh bertahan pada permukaan seperti mainan, pemegang pintu, dan meja makan selama beberapa hari, menjadikan jangkitan mudah berlaku dalam persekitaran seperti tadika dan taska.

Gejala-gejala Jangkitan Rotavirus

Gejala biasanya muncul dalam masa dua hingga tiga hari selepas pendedahan kepada virus. Antara simptom utama ialah:

1. Cirit-birit berair yang teruk

2. Muntah-muntah

3. Demam ringan hingga sederhana

4. Sakit perut atau kekejangan

5. Lesu atau kelesuan umum

Dalam kes yang teruk, kanak-kanak boleh mengalami dehidrasi yang berbahaya. Tanda-tanda dehidrasi termasuk mulut kering, air mata berkurangan, tiada air kencing selama beberapa jam, dan dalam kes serius, boleh menyebabkan sawan atau tidak sedarkan diri.

Rawatan untuk Jangkitan Rotavirus

Tidak terdapat ubat khusus untuk membunuh rotavirus. Rawatan utama adalah terapi sokongan, terutamanya bagi memastikan penggantian cecair dan elektrolit yang hilang akibat muntah dan cirit-birit.

Langkah-langkah rawatan termasuk:

• Pemberian cecair rehidrasi oral (ORS)

• Pemberian susu ibu secara berterusan bagi bayi

• Kemasukan ke hospital jika berlaku dehidrasi yang teruk, di mana cecair akan diberikan melalui intravena

Antibiotik tidak berkesan terhadap virus, dan biasanya tidak diperlukan. Penggunaan ubat antidiarrheal juga tidak digalakkan untuk kanak-kanak kecuali diarahkan oleh doktor.

Pencegahan Melalui Vaksinasi

Langkah paling efektif untuk mencegah jangkitan rotavirus adalah melalui vaksinasi. Di Malaysia, walaupun vaksin rotavirus belum dimasukkan ke dalam Program Imunisasi Kebangsaan, ia tersedia di klinik dan hospital swasta.

Terdapat dua jenis vaksin rotavirus utama yang digunakan:

1. Rotarix – Diberikan dalam dua dos: pada usia 6 dan 10 minggu.

2. RotaTeq – Diberikan dalam tiga dos: pada usia 6, 10, dan 14 minggu.

Kedua-dua vaksin ini diberikan secara oral (melalui mulut) dan tidak menyebabkan kesakitan kepada bayi. Kajian menunjukkan bahawa vaksin rotavirus mampu mengurangkan kemasukan ke hospital dan kematian akibat jangkitan ini sebanyak 85% hingga 98%.

Kesan Sampingan Vaksin

Secara umumnya, vaksin rotavirus selamat dan diterima dengan baik. Antara kesan sampingan ringan yang mungkin berlaku ialah:

• Demam

• Cirit-birit ringan

• Mudah meragam

Kesan sampingan serius seperti intussusception (penyumbatan usus) adalah amat jarang berlaku, tetapi ibu bapa dinasihatkan untuk memantau bayi selepas menerima vaksin dan berunding dengan doktor jika terdapat sebarang perubahan luar biasa.

Langkah-langkah Pencegahan Lain

Selain vaksinasi, langkah-langkah kebersihan berikut juga penting:

• Mencuci tangan dengan sabun selepas menukar lampin

• Membersihkan permukaan dan mainan kanak-kanak secara berkala

• Mengasingkan kanak-kanak yang dijangkiti dari anak-anak lain sehingga mereka sembuh

• Menggalakkan penyusuan susu ibu yang dapat meningkatkan daya tahan tubuh bayi

Kesimpulan

Rotavirus merupakan ancaman kesihatan yang serius, terutamanya kepada bayi dan kanak-kanak kecil. Walaupun jangkitan ini boleh sembuh dengan rawatan sokongan, komplikasi seperti dehidrasi teruk boleh berlaku dengan cepat dan berbahaya jika tidak ditangani segera. Maka, vaksinasi dan pendidikan mengenai amalan kebersihan adalah kunci utama dalam mencegah penyebaran penyakit ini.

Ibu bapa digalakkan untuk berbincang dengan doktor keluarga mengenai vaksin rotavirus dan mempertimbangkan untuk memberikannya kepada anak-anak mereka sebagai langkah perlindungan awal. Kesihatan anak-anak adalah tanggungjawab kita bersama, dan dengan pengetahuan serta tindakan yang betul, kita boleh melindungi mereka daripada penyakit yang boleh dicegah ini.